Postmodernizm ve Anything Goes

Yayınlanma Tarihi: 03.06.2020

Okuma Süresi: 4 dakika

Tanımlanmasında modernizmin sonrası ve ötesi olarak bir kullanıma sahip olan postmodernizm, modern kültür ve düşünceye dair kavramların ya da perspektiflerin sorunsallaştırılarak yadsınmasını ele alır. 20. yüzyıl ortalarında ilk olarak kavramlaştırılan postmodernizm; resim, felsefe, edebiyat ve mimari alanlarında ağırlıklı olarak kendini gösterir.

Postmodernizmin Doğuşu

1960’lı yıllardan beri kullanılan postmodernizm kavramı; pek çok ismin ele aldığı bir düşünce olmakla birlikte 1979 yılında Lyotard’ın “Postmodern Durum” isimli kitabıyla büyük bir tartışmaya yol açar. Modernist sanat uygulamalarında ayrıldığı ortaya atılan mimarlık, felsefe, güzel sanatlar ve edebiyat alanlarına dair yapıtların yeni bir kültürü temsil ettiği fikri hakimdir. Zaman içerisinde çok daha fazla sayıda disipline ve alana yayılan bu tartışmalarla modernite sorgulanırken modernitenin aşılması arayışı ortaya çıkar. Bunun yanı sıra postmodernizmi farklı ve yeni bir tarihi evre şeklinde nitelendirmektense modernizm içindeki bir aşama veya özgün bir dönem şeklinde anlama çabası da vardır. Dolayısıyla postmodernizm, kendine yönelik eleştirileri de içine alarak modernizm, modernite ve modernlik tartışması şeklinde tanımlanır.

Edebiyatta Postmodernizm

Önceleri mimari ile başlayıp 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren edebiyatta da kendini gösteren postmodernizm, özellikle romanlarda ortaya çıkar. Postmodern roman denildiğinde ilk olarak akla dil oyunları gelir. Çünkü dilin gerçekliğini temsil etmek yerine bunu kuran bir yapının varlığından hareket edilir. Romancılar; gerçekliği temsil etmez, anlam çoğulluğunu hedef alırlar. Postmodern romanlarda, yazar ve anlatı sürekli devrede olur, metin içerisinde çokça sese yer verilir, anlatılar iç içe geçer veya anlatının içerisinde farklı anlatıların izi sürülür. Dolayısıyla postmodern romanlarda anlamı üretenin okur olduğu düşüncesi yaygındır. Bu edebiyattaki postmodernizm etkisinin en önemli göstergesidir.

Postmodernist Mimari

Postmodern mimarinin ilk örneklerine 1950’lerde başlandığı varsayılır. Halen daha etkisini gösteren bu mimari üslup; nükte, süsleme ve göndermenin geri dönüşü olarak açıklanabilir. Postmodern mimariye dair geçiş örnekleri arasında; New York’taki Sony Binası ve Portland’daki Portland Binası gösterilir. Geçmişten referans alıp sembolizm ve rengi mimariye sokan bu yapılar, doğru birer örnektir. Yeni-eklektik mimari şeklinde de tanımlanan bu kavramda bina cephelerinde süslemeler ve göndermeler vardır. Hatta bu binalar, modernist mimarlar tarafından fazla süslü ve kaba görünürler. Postmodern mimarlar ise modern yapıları kişiliksiz ve ruhsuz olarak tanımlarlar.

Görsel Sanatlarda Postmodernizm

1980’lerde toplumu eleştiren görsel sanat eserleri de postmodern olarak nitelendirilir. Yeni kavramsalcılıkla iç içe olan görsel sanatlarda postmodernizm; herhangi bir toplumun veya kültürün diğerinden daha önemli olamayacağına inanır. Sanatçılar; toplumsal ya da ekonomik güçlerin, güçlerini birey ve kültür kimliğini biçimlendirmek üzere kullanmasını incelerler. 1970’lerde ünlü fotoğraf sanatçısı Cindy Sherman tarafından gerçekleştirilen “İsimsiz Film Kareleri” adlı çalışma buna bir örnek olarak gösterilir ve eserlerde popüler kültür tarafından şekil verilen “kadın” sorgulanır. Sanatçılar, bilinçaltına inanmaz veya az inanırlar. Hatta sanat, evrensellik ve zaman ötesilik kavramlarıyla değil de kusurlu, sıradan, ulaşılabilir ve geçici oluşuyla değerlendirilir.

Postmodern Kültür

Postmodernizm; modernizmden farklılaşan, siyasi, ekonomik ve toplumsal değişimleri, kuramsal ürünleri ve kültürel pratikleri içine alan bir formülasyon olarak geçer. 2. Dünya Savaşı sonrasında iyiden iyiye kendini gösteren sosyal, siyasal ve ekonomik düzenlemeler postmodernizmin genel “durum” kavramına işaret eder. Bireyler; kültür ve kimlik alanında radikal iken sistemi değiştirme konusunda ise muhafazakardır. Yine de muhafazakarlık ve radikallik gibi kavramlar, postmodern okumalarda ciddi değişimlere uğrar. Bu yüzden postmodernizmin ne muhafazakar ne de radikal olduğu dile getirilebilir.

Ünlü Teorisyenler

Marx, Nietzsche ve Freud gibi isimlerin ortaya attığı fikirler postmodernist aydınlanmaya ışık olmuştur. Örneğin; Nietzsche'nin ilerlemenin sadece modern bir düşünce olduğunu ancak bunun da yanlış bir düşünce olduğunu dile getirmesi modernleşme ilkelerine karşı çıkarak postmodern fikirlere temel oluşturur. Çünkü modernizme dair tüm kavramlar sorunsallaştırılıp ağırlıklı olarak da yadsınır. Modern düşüncenin sınırlarına ulaşmasına ve postmodernizme kapının aralanmasına kaynak olan isimlerden bir tanesi de Sigmund Freud'dur. Freud’un psikanaliz kuruma ve bilinçdışına dair keşfi, aydınlanmacı ilkelerin sorunlu bulunmasına neden olmuştur. Postmodern düşüncenin çıkışında etkisi olan diğer isimler arasında Kierkegaard, Heidegger ve Lacan gibi önemli düşünürler yer alır. Bunların yanı sıra postmodern düşünürler olarak Zizek, Baudrillard, Lyotard, Foucault ve Feyerabend gibi isimlerden bahsedilebilir.

"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."

Etiketler:

Kültür ve Sanat Edebiyat Kitap Önerisi