Kurumlar vergisi şirketlerin önemli gider kalemlerinden biridir. Gerekli şartları taşıyan şirketler kurumlar vergisi muafiyet düzenlemelerinden yararlanarak vergi yükümlülüklerini hafifletebilir. Kurumlar vergisinin kapsamı, ödeme süreçleri, güncel oranlar ve sağlanan teşvikler hakkında detaylı bilgi edinmek için yazımızı okuyabilir; işletmenizin vergi yükünü optimize etmek için bilinçli adımlar atabilirsiniz.
Kurumlar vergisi kurum kazançları üzerinden hesaplanarak ödenen bir vergi türüdür. Kurum kazançlarının kapsamıyla gelir vergisinde gelir olarak adlandırılan kazançlar aynıdır. Ayrıca kurum kazancını bir kurumun belli bir yılda elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak da tanımlamak mümkündür. Kurum kazancının elde edilmesiyle beraber kurumlar vergisi yükümlülüğü ortaya çıkar.
Kurumlar vergisi ödemesi tam ve dar mükellefiyet esasına göre yapılır. Mükellefler; sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarıdır. Eğer bu kurumların kanuni ve iş merkezi Türkiye'de yer alıyorsa tam mükellefiyet söz konusudur.
Tam mükellefiyet kapsamındaki şirketler hem Türkiye'de hem yurt dışında elde ettikleri kazançlar için kurumlar vergisi öder. Dar mükellefiyet kapsamındaki şirketlerinse kanuni ve iş merkezi Türkiye'de değildir. Bu nedenle sadece Türkiye'de elde ettikleri kazançlar için kurumlar vergisi ödeme yükümlülüğüne sahiptir.
Dar mükelleflerin kurumlar vergisine esas kazançları şu şekilde belirlenir:
• Yabancı şirketlerin Türkiye'deki iş yerleri ve temsilcilikleri üzerinden yaptıkları işlerden elde ettikleri kazançlar, kurum kazancı olarak vergi hesabında kullanılır.
• Dar mükellef şirketler eğer Türkiye'den bir mal alıp yabancı ülkelere satıyorsa bu tür satışlardan elde edilen kazanç kurumlar vergisinin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
• Türkiye'deki zirai faaliyet kazançları kurumlar vergisinin hesaplanmasında dikkate alınır.
• Türkiye'deki serbest meslek faaliyetleri üzerinden elde edilen kazançlar için kurumlar vergisi ödenmesi gerekir.
• Şirketlerin taşınırları ve taşınmazları üzerinden elde ettikleri gelirler, menkul sermaye iratları eğer Türkiye'de elde edildiyse kurum kazancı olarak değerlendirilir.
• Türkiye'de elde edilen diğer kazanç ve iratlar da yıllık kurumlar vergisi hesaplama sürecine dâhil edilir.
Şirket Türlerine Göre Vergi Mükellefiyeti
Kurumlar vergisi mükellefiyeti kapsamında şirket türlerine göre özel düzenlemeler söz konusu olabilir. Buna göre anonim ve limited şirketler, kooperatifler ve dernekler için kurumlar vergisi yükümlülükleri şöyledir:
Anonim ve Limited Şirketler İçin Vergi Yükümlülüğü
Anonim ve limited şirketlerin elde ettiği kazançların tamamı kurumlar vergisi kapsamındadır. Bu şirketlerin kurumlar vergisi oranı vergi matrahı üzerinden %25 oranında olacak şekilde hesaplanır. Limited şirketlerde de kurumlar vergisi oranı yıllık kazanç üzerinden %25 oranında alınır. Bu oranlarda faaliyet koluna göre bazı değişiklikler söz konusu olabilir. Hem anonim hem limited şirketler her yıl nisan ayında bir önceki yılın kurumsal kazançları üzerinden kurumlar vergisi beyannamesi verir.
Kooperatiflerin ve Derneklerin Vergi Durumu
Kooperatifler 1163 Sayılı Kooperatif Kanunu kapsamında kurulur. Ayrıca özel kanunlara tabi kurulan kooperatifler ve benzer özelliklere sahip yabancı kooperatifler de mevcuttur.
Kooperatifler tüzel kişiliğe sahip, ortakların menfaatlerini karşılıklı dayanışma esasıyla koruyan yapılanmalardır.
Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında dernek ve adi şirket olarak kurulan okul kooperatifleri kooperatif olarak değerlendirilmez. Okul kooperatifleri eğer Kooperatifler Kanunu'na göre ya da bir dernek bünyesinde iktisadi işletme olarak kurulduysa Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında kooperatif olarak kabul edilir.
Derneklerin ve vakıfların kurumlar vergisi mükellefiyeti olmasa da bu kuruluşlara bağlı iktisadi işletmeler için mükellefiyet söz konusudur. Bu işletmeler kazanç amacı gütmese dahi kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür. Ayrıca sürdürdükleri faaliyetlerin kanunla verilen görevler arasında yer alması, tüzel kişiliğe sahip olmamaları da mükellefiyet kapsamı dışına çıkmalarına neden olmaz.
Kurumlar vergisinin hesaplanmasında safi kurum kazancı, kontrol edilen yabancı kurum kazancı, indirilecek giderler dikkate alınır. Belli durumlarda zarar mahsubu da yapılır. Kurumlar vergisinin hesaplanmasına ilişkin detayları aşağıda bulabilirsiniz:
Gelir ve Gider Dengesi Üzerinden Hesaplama
Kurumlar vergisinde ilk olarak matrah yani verginin üzerinden hesaplanacağı tutar bulunur. Bu noktada önce gelirlerin tespit edilmesi gerekir. Satış, hizmet, faiz, kira gibi farklı gelirler dahil edilerek hesaplama yapılır. Ardından giderler tespit edilir. Ham madde ve üretim giderleri, finansman, personel maaşları gibi giderler tespit edildikten sonra hesaplamaya geçilir.
Matrahın bulunması için toplam gelirlerden kabul edilen giderler ve istisnalar, indirimler düşülür. Örneğin AR-GE teşvikleri, ihracat kazanç istisnaları ve yatırım indirimleri matraha eklenmez. Bulunan tutar şirketin tabi olduğu kurumlar vergisi oranıyla çarpılır. Geçici vergi ödeyen şirketlerin ödediği tutarlar kurumlar vergisinden istisna tutulur.
Vergiye Tabi Kazancın Belirlenmesi
Vergiye tabi kazancın belirlenmesi için ilk olarak net gelir tutarı bulunmalıdır. Bunun için elde edilen toplam kazanç miktarından giderler ve kesintiler düşülür.
Vergiye tabi kazancın belirlenmesinde dikkate alınan gelir ve giderlerden bazıları şöyledir:
•
Safi Kurum Kazancı: Bir hesap dönemi içerisinde elde edilen gelirlerin giderler düşüldükten sonra geriye kalan net tutarıdır.
•
Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı: Tam mükelleflerin yurt dışı iştirakleri üzerinden elde ettikleri kazançlardır.
•
İndirilecek Giderler: Kurum kazancının tespitinde hasılattan indirilen giderlerdir. Örneğin menkul kıymet ihraç giderleri, kuruluş ve örgütlenme giderleri bu kapsamdadır.
• Zarar Mahsubu: Beyannamede belirtilmek şartıyla bazı zararlar matrahtan indirilebilir. Örneğin yurt dışı faaliyetlerinden doğan zararlar belli istisnalar da söz konusu olmak üzere bu kapsamda değerlendirilir.
•
Diğer İndirimler: Bilimsel kazı çalışmaları, kültürel tesis yapımı gibi faaliyetler için uygulanan indirimlerdir.
•
Kabul Edilmeyen İndirimler: Öz sermaye üzerinden hesaplanan faizler, radyo ve televizyon yayınları nedeniyle meydana gelen maddi zararlar gibi mali kayıplar nedeniyle şirketlere kurum kazancının belirlenmesinde indirim uygulanmaz.
2024 yılında 7524 Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında kurumlar vergisi tutarlarına ilişkin yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu kanuna göre kurumlar vergisi, şirketlerin istisnalar ve indirimler düşülmeden evvelki kurum kazancının %10'undan daha az olamaz. Bu tutar yurt içi asgari kurumlar vergisi olarak uygulanır. Bir diğer uygulama olan küresel asgari kurumlar vergisindeyse oran %15'tir.
Kurumlar vergisi Dijital Vergi Dairesi ve GİB Mobil Uygulaması üzerinden ödenebilir. Ödemelerinizi anlaşmalı bankalara ait kredi ve banka kartlarını kullanarak yapmanız mümkündür. Dilerseniz İş Bankası üzerinden de ödemelerinizi kolayca gerçekleştirebilirsiniz. İşCep veya İş Bankası İnternet Şubesi üzerinden
vergi ödeme işlemini yapabilirsiniz. Kurumlar vergisi ödeme günü beyanname verdiğiniz ayın son gününe kadardır.
Kurumlar vergisi beyannamesi bir önceki takvim yılı için düzenlenir. Yani 2025 yılında 2024 yılı için kurumlar vergisi beyannamesi hazırlanır. Beyannameyi 1-30 Nisan tarihleri arasında vermek gerekir.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihine göre hazırlanmıştır.
"Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."