Satranç, gerek çocuklar gerekse yetişkinler için önemli bir strateji oyunudur. Çok eski zamanlara dayanan satranç; kuralları, farklı taktikleri ve açılışları ile dikkat çekici bir oyun olma özelliği taşır. Şimdi satrancın tarihine ve nasıl oynandığına bir de yakından bakalım.
Satrancın Tarihçesi
Satrancın günümüzden 4000 yıl önce, Mısır’da ortaya çıktığına dair somut kanıtlar bulunur. Bunun dışında Mezopotamya’da, Çin’de ve Anadolu’da da oynandığına dair arkeolojik buluntular mevcuttur. Ancak satranç oyununun bugünkü adını alması M.S. 3. ve 4. yüzyıllara dayanır. Satranca dair ilk yazılı belgelere ise Hindistan’da rastlanmıştır. Hindistan’da o dönemde oynanan çaturanga isimli oyun, satrancın atası kabul edilir. Satranç Hindistan’dan İran’a, Arabistan’a, Endülüsler sayesinde İspanya’dan Avrupa’ya kadar yayılır. Arap ve Avrupa el yazması kaynaklar haricinde ilk satranç kitabı ise 1497 yılında İspanya’da basılmıştır.
İspanya’da oyunun yeni kuralları ile basılan kitapla birlikte satranç; İtalya, Fransa, ABD ve Rusya’da da büyük bir hızla yaygınlaştı. 19. yüzyılda Anderssen, Morphy, Rubinstein ve Steinitz gibi satranç ustaları isimlerini duyurmaya başladı. 1886 yılında o zamanlara ait en güçlü iki satranç oyuncusu arasında ilk defa dünya satranç şampiyonluk karşılaşması yapıldı. Steinitz ve Zukertort’un karşılaşması sonucunda ilk resmi dünya satranç şampiyonu Wilhelm Steinitz oldu. Satrançta sistematik oynama kavramının da öncüsü olan Steinitz’in ortaya attığı teoriye göre başlangıç noktası, satrançta konumun özelliklerine uygun bir plan doğrultusunda oynamak şeklindedir. Konumun özelliklerine dair çalışmalar ise modern satrancın temellerini oluşturmuştur.
Oyunun Temel Kuralları
8x8 toplam 64 kareden oluşan bir zemin (tahta) üzerinde oynanır. 32 beyaz ve 32 siyah kare mevcuttur. Her iki oyuncuda da, değişik hareket etme yeteneklerine sahip toplam 16 taş bulunmaktadır. İki oyuncunun sırayla kendi taşlarını hareket ettirmesi ile oynanır. Oyunun amacı rakibin taşlarının hepsini yok etmek değil, rakibin Şah’ını ele geçirmektir. Buna ‘Mat etmek’ denir.
Satranç oyununda değişik taşların bulunması oyunu daha zenginleştirmekte, oyunu hem daha zevkli hem de daha zor kılmaktadır. Şimdi kısaca satranç taşlarını tanıyalım.
Satranç oyununda, 6 değişik özelliğe sahip taş bulunmaktadır. Bunlar;
Piyon:
Her oyuncuda 8 adet piyon bulunur. En az değere sahip taştır. Yalnızca ileriye doğru hareket edebilir ve çaprazında bulunan taşları yok edebilir (yiyebilir). Başlangıçta isterse iki kare de ilerleyebilen piyon daha sonra her seferinde sadece tek kare ilerleyebilir.
At:
Her oyuncu da iki adet bulunur. İki ileri bir yana hareketi ile ‘L’ şeklinde ilerleyen ve doğrusal hareket etmeyen bir taştır. Diğer taşların üstünden geçme yeteneğine sahiptir.
Fil:
Her oyuncuda iki adet bulunur. Her yöne çapraz hareket eder
Kale :
Her oyuncuda iki adet bulunur. Dikey ve yatay olarak hareket edebilme yeteneğine sahiptir.
Vezir:
Her oyuncuda bir adet bulunur. Dikey, yatay ya da çapraz her yöne hareket edebilme yeteneğine sahiptir. En güçlü taştır. Hem kale hem de filin yeteneğine sahiptir.
Şah:
Her oyuncuda bir adet şah bulunur. Şah, dikey, yatay ya da çapraz her yöne sadece bir kare hareket edebilir. Oyunun amacı kendi şahımızı koruyarak rakibin şahını ele geçirmektir. Bu nedenle en önemli taştır.
Satranç Nasıl Oynanır?
Oyuna başlamadan önce satranç tahtası sah alt köşe beyaz olacak şekilde yerleştirilir. Ardından taşlar satranç kuralları doğrultusunda satranç tahtasının ilk iki yatayına yerleştirilir. İlk yatayda iki köşeye de kale konur, sonra kalelerin yanlarına sırasıyla at ve filler yerleştirilir. Ardından vezir kendi rengindeki kareye konacak şekilde (Siyah vezir siyah karede ve beyaz vezir beyaz karede bulunur) vezir ve şah yerleştirilir. İkinci yataya 8 adet piyon yerleştirilir.
Taşların yerleştirilmesi bittikten sonra beyaz taşlara sahip oyuncu oynamaya başlar. Oyuncular sırayla oynarlar. Buna ’hamle yapmak’ denir. Oyun, rakibin şahın ele geçirilmesi ya da satranç kuralları içerisinde oyunun bitmesini gerektiren sonuçlardan birine ulaşılıncaya kadar devam eder.
Satranç öğrenilmesi çok kolay olmakla birlikte sunduğu çok fazla olasılık nedeniyle yaratıcılık, hesaplama ve planlama yeteneğinin en üst seviyede kullanılmasına imkan sağlayan bir oyundur.
Yapılan ilk hamleler sonucunda, tahtada belirli bir plan dahilinde taşların yerleştirilmesine açılış denir. Satranç oyununda 500 değişik açılış olması ve her birinin birçok değişik devam yolunun bulunması oyunun ne kadar derinliğinin bulunduğunu göstermektedir. Klasik açılışlardan bazıları şöyledir;
Vezir gambiti açılışı,
Sicilya savunması,
Fransız savunması,
Ruy Lopez açılışı,
Slav savunması.
Günümüzde satrançla ilgili açılış, oyun ortası fikirleri ve oyun sonu tekniklerini içeren basılı ve dijital kaynak bulunmaktadır. Türkiye’de de bu değerli eserlerin bir kısmı başta Türkiye İş Bankası olmak üzere çeşitli yayınevlerince satrançseverlerin kullanımına sunulmuştur
Satrançta Türkiye İş Bankası Desteği
İş Bankası, satrancın çocukların kolayca erişebileceği bir spor dalı olması ve yaygınlaşması için 2005 yılından bu yana Türkiye Satranç Federasyonu’nun ana sponsorluğunu üstleniyor.
Banka ayrıca TSF işbirliğinde tüm Türkiye genelindeki ilk ve ortaokullarda satranç sınıfları açarak çocukların zihinsel gelişimine katkı sağlamayı amaçlıyor. Okullar “
Satranç Sınıfı Talep Forumu” nu doldurarak başvuruda bulunabilir.
Ayrıca çocuklara satranç sporunu öğretmek ve satranç taktikleri hakkında onları bilgilendirmek için
Kumbara Dergisi’nden faydalanabilirsiniz. Satrancın çocukların gelişimi nasıl etkilediğine dair daha fazlasını öğrenmek için ise
bu yazımıza göz atmayı unutmayın.
Türkiye İş Bankası, sporculara özel bankamatik kartı sunuyor. Türkiye Satranç Federasyonu Bankamatik Kartı ile farklı yaş grubundan sporculara uygun özelliklere sahip bir bankamatik kartına sahip olabilirsiniz. 12 yaş altı, 12 ile 18 yaş arası ve 18 yaş üzeri olmak üzere üç kategoriye ayrılan bu bankamatik kartları çeşitli avantajlar sunuyor. Siz de TSF üyesiyseniz
İş Bankası Satranç Bankamatik Kartı ile tanışabilirsiniz.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti,yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.