Borsa, birikimlerini değerlendirmek isteyenler için fırsatlarla dolu bir alan. Söz konusu borsa ve yatırım araçları olduğunda karşılaşılan kavramlar biraz kafa karıştırıcı olabiliyor.
Örneğin yatırım dünyasına yeni adım atanların karşılaşacağı volatilite, piyasayı anlamak ve doğru zamanda gelen fırsatları değerlendirebilmek için hakim olunması gereken bir değer.
Volatilite hesaplamalarıyla birlikte yatırımın risk ve kazanç oranını tahmin ediyor; bu da birçok yatırımcıya ışık tutuyor.
Peki volatilite nedir, nasıl ölçülür? Volatilitenin düşük veya yüksek olması ne anlama gelir? Bu soruların cevabına ve volatilite hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Volatilite Nasıl Ölçülür?
Volatilite, kısaca, piyasada işlem gören bir yatırım aracının kur oynaklığı olarak tanımlanıyor.
Volatilite nasıl hesaplanır sorusunun cevabı ise basit bir matematiksel işlem olan standart sapmadan geçiyor. Söz konusu yatırım aracının kur oynaklığı, yani dalgalanması fazla olduğunda volatilite yüksek oluyor. Volatilite türlerinden biri olan tarihi volatilite, bir yatırım aracının son bir yıldaki değişiklik miktarına deniyor.
Öte yandan bir yatırım aracının fiyatında arz talep sebebiyle olan değişiklik, yani fiyat dalgalanması da volatilitenin bir türü olarak adlandırılıyor. Yatırımcılar daha çok fiyat dalgalanmasındaki volatiliteyi takip ediyorlar.
Volatilite kısaca şu şekilde hesaplanıyor:
- Söz konusu yatırım aracının belirlenen dönemdeki fiyatları toplanıyor.
- Bu fiyatların ortalaması alınıyor.
- Belirlenen tarih aralığındaki her bir fiyat ile ortalama fiyat arasındaki fark bulununca sapmalar hesaplanmış oluyor.
- Elde edilen sapmaların karesi alınıyor ve toplanıyor.
- Sonuç ise belirlenen tarih aralığındaki gün sayısına bölünerek verilerin standart sapması hesaplanmış oluyor.
Hesaplamada bulunan değer ile volatilitenin düşük veya yüksek olduğu anlaşılabiliyor. Bu analiz sayesinde yatırım aracının gelecekteki fiyatı için tahmin yürütülüyor.
Volatilite Yüksek Olursa Ne Olur?
Volatilite ne demek sorusunu cevapladıktan ve volatilitenin nasıl hesaplandığını gördükten sonra, sıra bu değeri anlamlandırmaya geliyor.
Düşük volatilite bir varlığın fiyatının genellikle benzer düzeylerde seyrettiğini ve durağan bir grafik çizdiğini gösteriyor. Bu da gelecekte fiyatta çok büyük bir değişiklik olmayacağı anlamına geliyor.
Yüksek volatilite ise bir varlığın fiyatının kısa süre içinde iki yöne de aşırı bir şekilde hareket edebileceğini belirtiyor. Bu durumda fiyat çok yükselebileceği gibi çok da düşebilir demek oluyor. Riskin yüksek olması birçok yatırımcıyı yatırım yaparken iki kere düşündüren bir durum.
Yüksek Volatilite Hangi Durumlarda Etkili Olur?
Piyasanın dalgalı, yatırımcının çekimser olduğu durumda doğru hamleler yapmak kimi zaman yatırımcısını ödüllendiriyor. Yüksek volatilite ile piyasada korku hissi hakimken doğru varlıklara yatırım yaparak kısa sürede kazanç sağlamak mümkün. Nitekim yüksek volatilite, bir varlığı ucuzken alıp değeri arttığında elden çıkarma işleminde bir etki sağlıyor. Varlığı uzun süre elinde tutmak isteyenler içinse aynı heyecanı ve riski barındırmıyor.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi Nedir?
Sermaye Piyasası Kurulu’nun yatırımcıyı yüksek volatiliteden korumak amacıyla getirdiği sisteme Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi deniyor.
Kısaca VBTS olarak bilinen bu tedbirler grubu, Borsa İstanbul’da işlem gören herhangi bir hisse fiyatının aşırı değişimi (yüksek volatilite) sebebiyle devreye giriyor. Söz konusu tedbirler ise tek açığa satış ve kredili işlem yasağı, brüt takas yasağı ve tek fiyat yöntemi ile işlem görme şeklinde sıralanıyor. Bu tedbirler sayesinde hem aşırı yüksek volatiliteden doğabilecek kazançların hem de yatırımcıların büyük zarara uğramasının önüne geçiliyor.
Vix Endeksi Nedir?
Diğer adıyla korku endeksi olarak bilinen vix endeksi piyasadaki dalgalanmaları ve yatırımcının tavrını inceliyor.
Şikago Opsiyon Borsası’nın 1993’te ortaya koyduğu ve çeşitli düzenlemelerle günümüzdeki halini alan vix endeksi, vadesine 22 iş günü (30 takvim günü) kalan S&P 500 hisse fiyatlarını baz alıyor.
Bu hissenin alış ve satış fiyatlarının ortalaması alınarak, fiyatlar arasındaki dalgalanmalar inceleniyor. Bu dalgalanmaların incelenmesinden ortaya çıkan volatilite, vix endeksinin de düşük veya yüksek olduğunu simgelemiş oluyor.
Vix Endeksi Nasıl Yorumlanmalıdır?
Vix endeksi yorumlanırken söz konusu yatırım aracı için oluşturulan 30 günlük volatilite baz alınıyor.
Hesaplamalar sonucunda ortaya çıkan grafiğin çok kısa bir süre içinde iki ayrı ucu da görmesi, yani derin dalgalar oluşması volatilitenin yüksek olduğunu ve bu araç için yatırım yapmanın riskli olabileceğini belirtiyor. Öte yandan yine aynı dönem içindeki alış - satış ortalamalarında büyük farklar yoksa bu da volatilitenin ve aynı zamanda riskin de düşük olduğu anlamına geliyor.
Vix endeksine aynı zamanda korku endeksi denmesinin sebebi, yatırımcıların yüksek volatilite sebebiyle yatırım yapmaya çekinmesi. Nitekim çekimser olan yatırımcı risk yükseldikçe söz konusu yatırım aracını bir an önce elden çıkarmak isteyebiliyor. Tersi durumlarda, yani volatilitenin düşük olduğu durumlarda, risk az olacağından yatırım aracının getirisi de azalıyor. Bu sebeple volatilite düşük olduğunda piyasa durağan olabiliyor.
Normal kabul edilen vix değeri 20-30 bandında. Volatilitenin bu değerin çok altına düşmesi (5-10) piyasanın aşırı durgunluğunu, çok üzerine çıkması da (50-60) küresel ekonomiyi etkileyecek gelişmelerin yaşandığını gösteriyor.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihine göre hazırlanmıştır.
İçerikte yer alan bilgiler yayınlanma tarihinde ilan edilen oranlara göre hesaplanmıştır.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.