Özellikle son yıllarda dünyada popülerliğini gitgide artıran bir finansman yöntemi olan kitlesel fonlama, diğer adıyla kitle fonlaması, girişimlerini veya projelerini hayata geçirmek isteyen kişiler için oldukça cazip bir seçenek olabilir. Çünkü kitlesel fonlama, girişimcileri aradıkları yatırım sermayesiyle buluşturmayı hedefler. Kitlesel fonlama platformları, girişimcileri ve yatırımcıları / bağışçıları bir araya getiren ortamlar olarak tanımlanabilir.
Kitlesel fonlamanın birçok kişi için henüz yabancı bir kavram olması sizi yanıltmasın. Yapılan araştırmalar ışığında, kitlesel fonlama platformları aracılığıyla elde edilen fon büyüklüğünün 2022 yılında 57 milyar $, 2025 yılında ise 90 milyar $ hacme ulaşmasının beklendiğini görmek mümkün. Siz de tüm dünyada hızla yayılan ve girişimlerin hayata geçmesine olanak tanıyan kitlesel fonlama hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak istiyorsanız, okumaya devam edebilirsiniz.
İngilizcede “crowdfunding” olarak adlandırılan kitlesel fonlama; bir girişim, proje ya da ürünün hayata geçmesi için gerekli fonun, dijital platformlarda yapılan tanıtım aracılığıyla temin edilmesidir. Kitlesel fonlamanın üç temel unsuru bulunur: Projenin sahibi, projeyi fonlayan kişiler ve kitlesel fonlama platformu.
Proje sahiplerinin girişimci olma koşulu yoktur. Sosyal sorumluluk projelerinden getiri beklentisi olan girişimlere kadar, birçok fikir kitlesel fonlama talebine açılabilir. Projeyi fonlayan kişiler de, tercih edilen kitlesel fonlama yöntemine bağlı olarak, ilgili projeyi yatırım ya da destek amaçlı fonlayabilir. Kitlesel fonlama platformları ise, proje sahipleri ile destekçileri / yatırımcıları buluşturan ve farklı altyapılar aracılığıyla ödeme olanağı sunan internet sayfalarıdır.
Kitlesel fonlama sürecinin ilk adımında girişimciler, seçtikleri platforma projelerini anlatan bir başvuru yapar. Başvuru platform tarafından kabul edilirse, projenin gerçekleştirilebilmesi için gerekli fon tutarı ve zaman dilimi belirlenir. Girişimciler, oluşturulan kampanya süresince yatırımcıları bilgilendirir. Fon oluşturulması aşamasında ise yatırımcılar farklı projeleri inceleme ve seçtikleri projeye fon yatırma olanağı bulur. Öngörülen sürede fon toplandığı takdirde, ilgili platform önceden belirlenen komisyon tutarını keserek proje sahibine ödeme yapar. Belirlenen süre zarfında fon toplanmazsa, bazı platformlar komisyon tutarı kesmeyebilir.
Kitlesel Fonlama Türleri Nelerdir?
Kitlesel fonlama platformları; ödül bazlı, bağış bazlı, hisse bazlı ve borç bazlı platformlar olarak 4 farklı kategoriye ayrılır.
En sık kullanılan yöntemlerden biri olan ödül bazlı kitle fonlaması, platform bünyesinde yer alan bir girişime ya da projeye destek olmak isteyen kişilerin hediyelerle ödüllendirilmesini temel alır. Söz konusu hediyeler kişiye özel teşekkür yazıları, sertifikalar, üzerinde proje amblemi yer alan aksesuarlar ya da projenin ilk ürünleri olabilir. Ödüller, farklı teminat tutarlarına göre en az üç kademe olacak şekilde belirlenir.
Bağış bazlı kitlesel fonlama yöntemi, genellikle sosyal sorumluluk ya da yardım projelerinde uygulanan bir seçenektir. Yardım amacı taşıyan projelere destek olmak isteyen kullanıcılar, internet aracılığıyla seçtiği platform üzerinden farklı projelere bağış yaparak katkı sağlayabilir. Bir hastalığın ya da sorunun çözümü üzerinde çalışılan projelerde de büyük çoğunlukla bu yöntemi esas alan platformlar tercih edilir.
Hisse bazlı kitlesel fonlama platformları, kullanıcılarına bir girişime ya da projeye yatırım yapma olanağı tanır. Başka bir deyişle, bu platformları tercih ederek, seçtiğiniz projenin yatırımcısı ya da ortağı olmak için hisse satın alabilirsiniz. Girişim ya da proje başarılı olduğu takdirde hisse değerleriniz artabilir, böylelikle kazanç sağlarsınız. Girişim veya projenin başarısız olması halinde ise, hisse değerlerinizde düşme ya da kayıp yaşayabilirsiniz.
Borç bazlı kitlesel fonlama yönteminde proje sahipleri, hedefledikleri fonu belirli koşullar ve zaman dilimi çerçevesinde potansiyel yatırımcılardan borçlanır. Sistemin güvenliğini sağlamak için, girişimciler platformlara teminat vermek durumundadır. Borcun vadesi dolmadan, proje sahibine projenin mülkiyeti teslim edilmez. Yalnızca işletme hakkı teslim edilir.
Türkiye’de 2010 yılından bu yana faaliyetlerini sürdüren bağış ve ödül bazlı kitlesel fonlama platformları bulunur. Hisse bazlı kitlesel fonlama ise, Sermaye Piyasası Kanunu’nda tanımlanmıştır ve düzenlemeye tabidir. “Kitlesel fonlama kanunu” olarak da anılan ve 3 Ekim 2019 günü Resmî Gazete’de yayınlanan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği’nde, hisse bazlı kitlesel fonlamaya ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
Dünyadan ve Türkiye’den Kitlesel Fonlama Örnekleri
Dünyanın en popüler kitlesel fonlama platformlarından biri olan Kickstarter, yenilikçi ve yaratıcı girişimcilere kaynak sağlamayı hedefler. 2009 yılında kurulan platform, bugüne dek 140.000’i aşkın proje aracılığıyla 15 milyondan fazla kişiye yaklaşık 4 milyar $ fon sağlamıştır.
Yenilikçi ürünler için kitlesel fonlama seçeneği sunan Indiegogo, 650.000’i aşkın proje için 1 milyar doları aşan fon toplanmasına aracılık etmiştir.
Yaklaşık 200.000 proje sahibini bir araya getiren bir kitlesel fonlama platformu olan Crowdfunder, hisse bazlı platformlar arasında dünyada öne çıkan örneklerden biridir.
Türkiye’de faaliyet gösteren bir kitlesel fonlama platformu olan Arıkovanı, ödül bazlı yöntem esasıyla çalışır. Girişimciler başvuru aracılığıyla sisteme dahil olur ve ürünlerini platform üzerinden satışa çıkarabilir.
Fongogo, Türkiye’de faaliyet gösteren bir diğer ödül bazlı kitlesel fonlama platformudur. Belirlenen fon hedefi toplanmadığı takdirde, girişimcilere ödeme yapılmaz.
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı tarafından oluşturulan ideanest, bağış bazlı platformlar arasındadır. Tıpkı fongogo gibi, bu platformda da fon hedefine ulaşılmadığında fon aktarımı yapılmaz.
Workup Girişimcilik Programı ile Tanışın
Girişiminizi hayata geçirmek için desteğe ihtiyaç duyduğunuzu düşünüyorsanız, Workup Girişimcilik Programı ile tanışmalısınız. Türkiye İş Bankası’nın ana destekçisi olduğu Workup Girişimcilik Programı’nın kapısı, fikir aşamasını tamamlamış ve ölçeklenebilir iş modeli çerçevesinde oluşturulan tüm girişimlere açık. Siz de söz konusu kriterlere uyan bir girişim fikrine sahipseniz, Workup’a başvuru yapabilirsiniz. Başvurunuz kabul edildiği takdirde Workup ailesinin oylarıyla ön elemeye katılacağınız Pitching Day’de bulunabilir, projenizi anlatan sunumunuzun değerlendirilmesi sonucunda programa katılmaya hak kazanabilirsiniz.
Workup’a seçilen girişimcileri harika fırsatlar bekliyor. 6 ay sürecek program boyunca ofis, mentorluk, eğitimler, iş bağlantıları ve destek paketleri gibi birçok olanağı içinde barındıran eşsiz bir sürece dahil olabilirsiniz. Program sonunda ise yüzlerce katılımcıya sunum yapabilir, önemli yatırımcılarla buluşabilir, mezun desteklerinden yararlanabilirsiniz. Workup hakkında daha detaylı bilgi almak için,
buraya tıklamanız yeterli. Girişiminizi hayata geçirmek için ihtiyacınız olan desteği Workup’ta bulabilir, hemen başvuru yapabilirsiniz.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti,yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir.