The Economist dergisi tarafından 1986 yılında oluşturulan ve adını McDonald’s restoranlarında satılan bir burgerden alan Big Mac endeksi, farklı ülkelerdeki para birimlerinin değerlerini karşılaştırmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir.
Big Mac endeksi, tüm dünyada aynı standartta satılan bir burgerin fiyatlarından yola çıkarak ülkelerin para birimlerinin ABD dolarına kıyasla değerini tespit etmek için kullanılmaktadır. Endeks Satın Alma Gücü Paritesi teorisine göre, uzun vadede döviz kurlarının herhangi iki ülkedeki aynı mal ve hizmet sepetinin (bu durumda bir burger) fiyatlarını eşitleyecek orana doğru hareket etmesi gerektiği fikrine dayanarak oluşturulmuştur.
Endeks hesaplanırken Big Mac fiyatları ülkelerin kendi para birimleri cinsinden birbirine oranlanır. Örneğin ABD’de 5 USD olan Big Mac fiyatı, Türkiye’de 75 TL ise bu durum arada 15 kat fark olduğuna işaret eder. Elde edilen fiyat oranı güncel USD/TL döviz kuru ile kıyaslandığında, kur değerinin olması gerekenden daha yüksek veya düşük seviyede olup olmadığı sonucuna varılabilir.
Her yıl güncellenen Big Mac endeksi ekonomik gelişmelerin gerçek hayata yansımalarını göstermesi açısından faydalı bir göstergedir.
Big Mac Endeksi Nasıl Hesaplanır?
Big Mac fiyat endeksi satın alma gücü temel alınarak hesaplanır ve para birimlerinin gerçek değerini tespit etmek için kullanılır. Hesaplama yapılacağı zaman güncel kurların dikkate alınması gerekir. Hesaplama, hangi dönemde yapılıyor ise o döneme ait USD kuru ve Big Mac fiyatları hesaba dâhil edilmelidir.
2022 yılında yapılan Big Mac Endeksi’ne göre Türkiye’de bir Big Mac için 47 TL ödenmesi gerekirken, ABD’de bir Big Mac’in fiyatı 5,15 USD’dir. Türk lirasının göreceli değerini tespit edebilmek için ; Türkiye’deki Big Mac fiyatı Amerika’daki Big Mac fiyatına bölünerek 9,13 değerine ulaşılır. Bu fiyat oranı ile 17,57 düzeyindeki güncel USD/TL kur seviyesi kıyaslandığında Türk lirasının olması gerekenden %48 daha düşük değerli olduğu sonucuna ulaşılır.
Big Mac Endeksi Ne Amaçla Kullanılır?
Ekonomik iklimin dalgalı seyri nedeniyle karmaşık sayısal hesaplamaların çoğu zaman açıklayıcı niteliğini yitirmesi, Big Mac endeksini popüler hale getirmiştir. Endeks, yalnızca para birimlerinin karşılaştırılmasına değil, farklı ekonomilerdeki satın alma gücünün seviyesini görmemize de olanak sağlar.
Big Mac endeksi sayesinde söz konusu para biriminin kullanıldığı bölgedeki değerini anlamak mümkün olabilir. Hesaplanan endeksin önemli bir metot haline gelmesini sağlayan durumlardan biri de hesaplama yapılan ülkenin birçok maliyet (kira, işçi ücretleri vb) kaleminin de veri olarak değerlendirilmesine imkân tanımasıdır.
Satın alma gücüne göre uygulanan metotlardan biri haline gelen Big Mac endeksinin hesaplaması oldukça popüler olsa da farklı yöntemler ile benzer sonuçlar elde edilebilmektedir. Örneğin, Afrika ülkelerinde Big Mac endeksine benzer şekilde KFC endeksi kullanılmaktadır.
2023 Big Mac Endeksi ve Ülkeler
Endeksin yaratıcısı olan The Economist dergisi, her yıl iki kez endeksi yeniden hesaplayarak sonuçlarını paylaşır. Ocak 2023 itibarıyla Big Mac Endeksine göre bazı ülkelerin para birimlerinin değeri şu şekildedir:
![]()
Ocak 2023 verilerine göre, ülkelerdeki Big Mac fiyatları baz alınarak hesaplanan endekse göre İsviçre frangı ABD dolarına kıyasla en yüksek değerli para birimidir. Big Mac Endeksi sadece tek bir ürünü baz alarak hesaplama yaptığı için çoğu zaman eleştirilse de dünyada oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
“Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu blog sayfası aracılığı ile sunulan tavsiyelere dayanarak alınan/alınacak yatırım kararlarının ve yapılan/yapılacak alım satım vb. işlemlerinden ve bu işlemlerin olası neticelerinden Türkiye İş Bankası A.Ş. herhangi bir surette sorumlu değildir."